LÝ VIỄN GIAO

                           Hai trong một

          Gần đây, haijin Lê Đình Công đề xuất ý tưởng thơ “Hai trong một” trên trang Facebook của mình và có đăng chùm thơ minh họa. Sau đó tiếp tục sáng tác thêm nhiều bài khác trong các bài viết.

 

Gió bấc đêm đã tràn về

Vẳng buồn cây lá bên hè

Xôn xao                                  (Chuyển mùa)

 

Trách chi thác lũ mưa nguồn

Để Hương ngầu đục

Mắt buồn mênh mang.           (Gửi Sông Hương).

Những khúc thơ này nếu viết lên hai dòng sẽ trở thành thơ lục bát:

 

Gió bấc đêm đã tràn về

Vẳng buồn cây lá bên hè xôn xao.

 

Trách chi thác lũ mưa nguồn

Để Hương ngầu đục mắt buồn mênh mang.

Cái ý “Hai trong một” có thể hiểu là một câu thơ mà “chứa” hai thể loại thơ trong đó?

          Ngược lại, nhiều câu thơ Lục bát có thể tách ra viết trên ba dòng sẽ có một khúc Haiku đúng, thậm chí hay. Ta không khó tìm thấy trong kho tàng lục bát những câu thơ như thế. Đặc biệt, các câu lục bát có sử dụng “Tiểu đối” đều có thể ngắt thành ba ý độc lập để trở nên một khúc Haiku:

 

“Long lanh đáy nước in trời

Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng”. (Truyện Kiều- Nguyễn Du)

(Long lanh đáy nước in trời

Thành xây khói biếc

Non phơi bóng vàng)

 

“Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn” (Việt Bắc- Tố Hữu)

(Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi

Nhìn sông nhớ nguồn)

 

“Bao nhiêu là bấy đợi chờ

Tình yêu đi ẩn ước mơ bàng hoàng” (Tâm sự- Lý Viễn Giao)

(Bao nhiêu là bấy đợi chờ

Tình yêu đi ẩn

Ước mơ bàng hoàng)

Chẳng hiểu vô tình hay hữu ý, gần đây lác đác một số tác giả cũng đã dùng hình thức viết này:

Quê tôi biển rộng đồng vàng

Lời thơ tiếp bước

Phú Vang nối tình                    (Khơi nguồn 3- Đăng Nguyên)

 

Dẫm lên nhau dấu chân người

Yêu thương ướt đẫm

Vọng lời từ ly                           (Ngàn Thương)

          Đây có thể coi là một thú “Chơi thơ”. Tác giả của những câu thơ như thế phải có ý thức ngay khi sáng tác. Nếu viết lục bát trước, phải chú ý sao cho cấu trúc của câu này chứa trong mình ba ngắt ý độc lập để có thể tách ra thành một khúc Haiku đúng. Còn khi viết Haiku trước lại phải chú ý gieo vần giữa âm tiết thứ hai của ngắt ý ba với âm tiết cuối của ngắt ý một. Đã có thời, một số haijin làm một việc gần giống ý tưởng này. Đó là chuyển dịch từ khúc Haiku sang cặp Lục bát hoặc ngược lại. Việc làm này có hơi khác là không giữ được nguyên vẹn các từ trong câu thơ mà chỉ giữ ý.  

          “Hai trong một” không phải là một “thể loại” thơ và nó càng không là cơ sở để kéo gần hai thể loại Lục bát và Haiku lại với nhau. Haijin Lê Đình Công đã đề xuất một ý tưởng chơi thơ mà những người đã nhuần nhuyễn hai thể loại thơ đặc trưng của hai đất nước Việt- Nhật nên lưu tâm. Có lẽ đây cũng là một cách để nâng tầm thưởng thức và sáng tác cho thơ Haiku Việt ngày càng có sức hấp dẫn hơn!