28 thg 2, 2016

Ngày thơ





Về với Xuân về với Thơ
Bâng khuâng mắt nói ngẩn ngơ môi cười
Nụ đào tươi đến là tươi
Câu thơ chuốc chén lòng người ngả nghiêng.



25 thg 2, 2016

Sự tích những tên gọi lạ tai ở TP.HCM



1. Lăng Ông Bà Chiu.

Ta lc ti s 1, đường Vũ Tùng thuc phường 1, qun Bình Thnh, Lăng Ông Bà Chiu nm tĩnh lng và trm mc ngm nhìn thành ph tr ngày mt náo nhit, hin đi hơn. Và nếu có ai đt ngt hi bn rng Lăng Ông Bà Chiu th ai, vì sao li có tên gi như vy, bn có tr li được không?


Lăng Ông Bà Chiu là khu lăng m ca T Quân Lê Văn Duyt. (Ngun: Internet)

Lăng Ông Bà Chiu (gi tt là Lăng Ông, còn có tên gi khác ít ph biến hơn là Thượng Công Miếu) là khu lăng m ca T Quân Lê Văn Duyt. Chính vì tên gi đc bit mà nhiu người thường hiu lm rng lăng này được lp ra đ th Ông và th Bà tên Chiu. Tht ra, đây là lăng th T Quân Lê Văn Duyt và do tc l kiêng c tên, cho nên thường gi là Lăng Ông. Lăng li nm kế bên khu ch Bà Chiu, và đó là ngun gc ra đi ca cái tên Lăng Ông Bà Chiu.

2. Th Nghè.

Đim qua tên ca mt s đa danh, kênh rch, phường  khu vc qun 1, người ta s d dàng nghe đi nghe li cái tên Th Nghè, có khi xut hin dưới tên ca mt con rch, cây cu, li có khi xut hin như mt ngôi ch, mt nhà th. Ngoài ra, phn đa gii gm mt phn các phường 17, 19, 21 thuc qun Bình Thnh cũng được gi là Th Nghè.


Cu Th Nghè. (Ngun: Internet)

Theo quyn Gia Đnh thành thông chí”, mc Trn Phiên An, Th Nghè là tên dân gian ca bà Nguyn Th Khánh – con gái quan Khâm sai Nguyn Cu Vân, và là v mt viên thư kí. Bà Nguyn Th Khánh có chng là thư kí m, nên người đương thi gi là Bà Nghè mà không xưng tên. S dĩ có tên y là do bà đã có công cho khai hoang đ và bc cu đ tin vic đi li cho dân chúng. Cm phc bà, người ta quyết đnh gi cây cu là cu Bà Nghè, cũng gi sông y là sông Bà Nghè.

Cho đến ngày nay, cái tên Th Nghè vn còn được gi li như mt cách hu thế ghi nh công đc ca bà Nguyn Th Khánh.

3. Bến Nghé.

Tên Bến Nghé, ban đu là tên ca mt bến nước, sau ch mt con sông, cui cùng dùng ch mt đa phương (vùng trung tâm TP.HCM hin nay). Đ gii thích cái tên Bến Nghé, hin có hai thuyết:

Th nht, theo phó bng Nguyn Văn Siêu trong cun Phương Đình dư đa chí” (1900) thì tương truyn, sông này nhiu cá su, tng đàn đui nhau kêu gm như tiếng trâu rng, cho nên gi tên như thế (nghé tc trâu con). Sách “Đi Nam nht thng chí”, phn tnh Gia Đnh, cũng chép tương t.


Khu vc phường Bến Nghé ngày nay. (Ngun: Internet)

Còn theo hc gi Trương Vĩnh Ký, Bến Nghé có ngun gc t tiếng Khmer – Kompong có nghĩa là bến, Kon Krabei có nghĩa là con trâu. Nhà đa danh hc Lê Trung Hoa cũng đng ý rng: Bến Nghé là cái bến mà người ta thường cho trâu, bò ra tm vì có nhiu đa danh cu to bng bến + tên thú” như: rch Bến Nghé (Nhà Bè), rch Bến Tượng (Sông Bé).

4. Th Thiêm.

Đa s tên gi cho các con đường, cây cu, phường, ch  Sài Gòn đu ly tên nhng người có công vi đt nước, thành ph hoc đơn gin là ch vi người dân ca khu vc đó. Có v như Th Thiêm không phi là mt cái tên được đt theo công thc trên.


C
u Th Thiêm (Ngun: Internet)

Trước đây, th là danh t ch đn canh gác dc theo các đường sông. Vì khá ph biến thi trước nên th đã đi vào mt s đa danh hin nay nhưTh Đc, Th Thiêm, Th Ng (Sài Gòn), Th Tha (Long An) hay Th Du Mt (Bình Dương). Đc, Thiêm, Ng, Tha được cho là tên nhng viên chc được c đến cai qun các th này và đã gi chc v khá lâu nên tên ca h đã được người dân gn lin vi nơi làm vic. Còn Th Du Mt thì  th đó ngày xưa có mt cây du mc l loi.

5. Đakao.




Đakao – tên gi mà biết bao người Sài Gòn đã quen mt, mt cái tên gân tượng mnh m khi va nghe thì ging tên Vit Nam nhưng khi viết thì li mang đm dáng dp phương Tây. Lch s đng sau cái tên na người na ta này có gì đc bit?


Đakao (Ngun: Internet)

Thi xưa, có giai đon hai thành ph Sài Gòn và Ch Ln được sáp nhp li thành “Đa phương Sài Gòn Ch Ln (Région de Saigon Cholon) vi t chc bên dưới là các h (quartier), tương đương cp tng  các tnh. Người đng đu mt h gi là H trưởng (Chef de quartier). Tên gc ca vùng đt Đakao ngày nay là Đt H (đt ca h hoc đt do h qun lí). Trong sách báo và các văn bn thi trước, người Pháp đã phiên âm đa danh Đt H thành Đakao. Trên thc tế, đa danh Đakao ch ph biến rng ti Sài Gòn t thp niên 1950 1960 tr v sau.

6. Kênh Tàu H.

Vi tng chiu dài 22km, vt ngang gia TP.HCM và tri dài trên đa bàn 8 qun huyn, kênh Tàu H khiến không ít người thc mc v ngun gc cái tên “nghe thôi đã thèm” trong khi quanh khu vc này không h có truyn thng làm tàu h?


Tàu H là tên gi sau này ca kênh Rut Nga được đào vào cui năm 1772 nhm thông lưu Sài Gòn và min Tây Nam B. Đến ngày nay, kênh Tàu H đã tri dài t Đông sang Tây Sài Gòn. (Ngun: Internet)

Theo hc gi Trương Vĩnh Ký (viết năm 1885) và Hunh Tnh Ca (viết cui thế k 19), thì đon ph đi ngang qua rch Ch Ln được gi là Tàu Khu, đó là cách người Triu Châu phát âm t “th kh (khu nhà gch), sau tri âm thành Tàu H. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rng, nhìn kinh nước đen và nhng món ph gia” trôi ni trên y, rt hôi thi, mà người dân liên tưởng đến tương chao, tàu h cho có phn thi v, nên gi như vy.

Kênh Tàu H chưa bao gi mang v đp thơ mng làm say đm người nhìn, nhưng nó vn nm sâu trong tim thc ca người Sài Gòn vi hình nh thuyn ln thuyến nh buôn bán tp np và c mt giai đon lch s đc bit .

7. Ngã tư By Hin.

Là nút giao thông quan trng thuc phường 4, qun Tân Bình, ngã tư By Hin không ch gn lin vi nhng chiến thng oanh lit ca người dân Sài Gòn năm xưa mà còn mang mt chút gì đó bí n đng sau tên gi dân dã, gn gũi By Hin.


Ngã tư By Hin. (Ngun: Internet)

Theo Lê Minh Quc trong sách Người Qung Nam, vùng By Hin ni tiếng vi làng dt do nhng cư dân Qung Nam vào đây lp nghip (sau năm 1954). Theo đó, By Hin là tên ca ông già bán cà phê cóc sinh th By, tên Hin. Được biết, ông By Hin này cai qun các đn đin cao su ca Nam Phương hoàng hu, tc Nguyn Hu Th Lan – phu nhân vua Bo Đi.

Đến khong năm 1940, người Sài Gòn dn lược b ch “ông” trong tên gi, thành ra “ngã tư By Hin cho đến ngày nay.

8. Cu Chà Và.

Vi b dày lch s hơn 100 năm, cây cu Chà Và bc qua kênh Tàu H đã góp phn thông thương vùng Ch Ln gia qun 8 và qun 5. Cu Chà Và có chiu rng khong 30m, chiu dài 190m, có thêm 2 nhánh ph lên xung đi l Đông Tây, đm bo các phương tin đi trên cu không giao ct nhau nhm hn chế ti đa kt xe.


Mt góc cu Chà Và. (Ngun: Internet)

Tht ra, Chà Và là cách người Vit phát âm ch Java tên mt hòn đ Indonesia. Chà Và dùng đ ch người đến t đo Java, v sau dùng đ gi tt c nhng người có màu da ngăm như Chà Bom Bay (Bombay, n Ð), Chà Ma Ní (Manila, Philippines). Thế mi rõ vì sao khu vc cu Chà Và tng là ph ch ca người gn Đ chuyên bán vi li được gi thành Chà Và. Ngoài ra,  đu cu Chà Và v phía qun 8 có rp hát Phi Long ni tiếng, thường xuyên chiếu phim n Đ phc v cư dân quanh vùng.