Tình cảm trong quan hệ huyết thống

            Mỗi con người trong cuộc sống đều tồn tại trong một mạng lưới quan hệ . Quan hệ với nhau , với thiên nhiên , với quá khứ và với chính mình . Chất keo trong các mối quan hệ ấy có thể hình dung bằng những sợi dây - Sợi dây tình cảm . Mỗi loại hình quan hệ mang đặc trưng bằng một thứ tình cảm riêng rất khác biệt . Nói riêng mối quan hệ người với người thôi cũng hàm chứa nhiều loại hình tương ứng với mỗi thứ tình cảm của nó . Tình lứa đôi , tình bạn , tình đồng chí , tình đồng đội … . Theo một quan niệm xưa , mỗi thứ tình ấy lại có đến bẩy trạng thái biểu hiện : ái , ố , hỷ , nộ , ai , cụ , dục .

          Quan hệ huyết thống nằm trong quan hệ người với người . Mối quan hệ này cũng khá phức tạp khi ta nhìn theo chiều dọc , chiều ngang , nhìn chéo hay nhìn xiên . Độ đậm nhạt của tình người cũng được quyết định bởi những gạch nối ấy . Chính vì vậy , tìm hiểu cùng một lúc với mọi chiều quan hệ sẽ quá ôm đồm . Trước hết hãy đi theo một mạch tuyến cơ bản nhất đó là quan hệ huyết thống trực hệ .

          Cuộc sống luôn phát triển theo chiều hướng tiến lên cả về hạ tầng cơ sở và thượng tầng kiến trúc . Con người của thế hệ sau được thụ hưởng ngày càng nhiều thành quả do những phát minh mới được liên tục tạo ra . Con cháu giầu có hơn , giỏi giang hơn cha ông là điều hiển nhiên . Đó chính là cái phúc của xã hội và từng gia đình . Nhưng cái cốt lõi trong mạch tình cảm trực hệ dường như bất biến . Tình cảm của thế hệ trước dành cho thế hệ sau bao giờ cũng là sự bao dung , hy sinh và tha thứ thấm đậm trong yêu thương . Cha mẹ luôn nhìn con cái với mờ mờ bóng dáng ngày còn thơ dại để lúc nào cũng như muốn xòe cánh ra ấp ủ che chở cho dù trong thực tế đôi khi đã bất lực . Người xưa nói “Nước mắt chẩy xuống” có lẽ là như vậy chăng . Ngược lại , cái không đổi trong tình cảm cùa hậu duệ đối với tiền nhân  là sự yêu kính , tôn thờ và ngưỡng vọng . Con cháu nhìn thấy ở cha ông mình một cái gì đó luôn lớn lao thậm chí đôi khi khuyếch đại lên hơn sự thật . Không ít trường hợp sự phóng đại hồi ức tạo ra huyền thoại cho các bậc tiền bối mà hậu sinh cứ mặc nhiên khoác vào như sự việc là vốn có . Với các bậc sinh thành , nhất là khi đã quá cố , con cháu thường nhìn cái đơn sơ , đạm bạc thậm chí là tù túng  xưa như trở nên thanh bạch , ung dung ,lung linh để mà suy kính . Câu dân gian truyền tụng “Con không chê cha mẹ khó , chó không chê chủ nhà nghèo” phải chăng có liên quan đến khía cạnh này của tình cảm .

          Độ sâu đậm trong tình cảm trực hệ huyết thống cũng mai một theo chiều dài của dòng huyết hệ . Giữa cha mẹ với con cái , tình cảm ấy sâu đậm nhất . Đến ba thế hệ đã thấy xuất hiện sự lỏng lẻo hơn . Ấy là do tác động của ông bà với cháu đã bị giảm đi tính chủ động . May mà trong quan hệ này , thế hệ giữa là cha mẹ làm cầu nối để biến mối tương quan ba bậc thành hai mối tương quan trực tiếp . Họ là con của ông bà lại là cha mẹ của cháu ; cũng chính vì thế mà vai trò gắn kết của họ vô cùng quan trọng . Nếu ba thế hệ này ở chung ( Tam đại đồng đường ) thì dường như độ đậm của tình cảm không khác gì trong quan hệ hai bậc . Với bốn thế hệ , quan hệ tình cảm đã mờ đi khá rõ . Chỉ những trường hợp “Tứ đại đồng đường” mới có khả năng duy trì sự âu yếm , tính trách nhiệm thường nhật . Sang đến năm đời rõ ràng tình vẫn còn nhưng hình như không bằng nghĩa . Chẳng thế mà người xưa coi “Ngũ đại” là “Mai thần chủ” và ngày nay hiến pháp cũng cho phép hôn nhân mở rộng đến mức độ ấy .

          Nói như trên là nhìn vào mặt sáng của xã hội . Những điều nhức nhối mà ta thảng gặp phải coi là những quái thai nằm trong mặt tối . Hãy loại những thứ đó ra ngoài chẳng những vòng  luật pháp mà cả vòng luật đời .