LÝ VIỄN GIAO

Chuyện về cái tên.

          Xưa nay, ở bất kỳ quốc gia hay vùng lãnh thổ nào, đều chia địa dư ra nhiều phần nhỏ để cai trị. Khi thời cục thay đổi, việc chia lại hầu như bao giờ cũng xẩy ra; đôi khi dưới cùng một thể chế nhưng do yêu cầu, tính toán của giới cầm quyền cũng có những đổi thay về địa lý, địa danh cần thiết.

          Ở Việt Nam ta, mấy năm trở lại đây, dường như việc phân chia địa phương khá hợp lý nên địa giới và địa danh hành chính cũng ổn định. Tên gọi các cấp hành chính từ sau năm một nghìn chín trăm bẩy mươi lăm cũng thống nhất cả nước và hợp lý. Dưới quốc gia là tỉnh (thành phố trực thuộc trung ương), huyện (quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh), xã (phường), thôn (phố) và xóm (tổ dân phố).

          Nếu gộp một số quận của thành phố trực thuộc trung ương lại để lập ra một thành phố thì không biết đặt vị trí cái thành phố này vào cung bậc nào trong hệ thống hành chính. Chắc hẳn không ngang bằng với thành phố chứa nó rồi nhưng xếp nó ngang quận cũng nghịch nhĩ lắm. Nếu muốn nhấn mạnh vai trò của khu vực này chẳng thiếu gì cách định danh; chẳng hạn mấy quận ấy là “cụm đặc biệt”, “khu đặc biệt”, “vùng trọng điểm” …  hay muốn vui tai một chút mà vẫn giữ phần quan trọng thì gọi là “thành phố con” vì nó vẫn là những quận cũ mà! Trộm nghĩ, cái tên gọi không làm nên tầm quan trọng (Tấm áo chẳng làm nên thày tu) mà sự phát triển mới cần. Đưa ra một khái niệm mới dài dòng quá (thành phố trong thành phố) chỉ thêm phần rắc rối cho tên gọi liệu có nên chăng? Lại nghe loáng thoáng trên truyền thông nói về khu Phố Đông của Thượng Hải, hình như để minh chứng cho sự phát triển ưu tiên của một khu vực trong một thành phố. Đúng, Phố Đông và Phố Tây là hai khu vực của thành phố Thượng Hải (do nằm trên bờ đông và bờ tây của sông Hoàng Phố) nhưng người ta cũng không đặt ra “Thành phố Phố Đông”, “thành phố Phố Tây”. Nếu tham khảo điều này thì nên gọi thành phố Thủ Đức là “khu Sài Đông” có lẽ hợp lý hơn. (vì ở phía đông sông Sài gòn)

          Xin nói vu vơ thế này để vui tai chút xíu. Trình tự thứ bậc trong một gia đình người Kinh ở đồng bằng Bắc bộ là … cụ, ông bà, bố mẹ, con, cháu, chắt …Trong số đó có một người con rất quan trọng được nâng lên gọi là bố vậy người này sẽ gọi bố mẹ là anh chị, gọi ông bà là bố mẹ và gọi anh em mình bằng … cháu!

          Có thể rồi mọi thứ sẽ quen đi và có thể rồi mọi thứ đều được chấp nhận. Nhưng mọi sự chấp nhận nếu hợp lý thì sẽ có niềm vui vì danh chính ngôn thuận mà.