Lại nói về trùng ngữ

 

          Trùng ngữ là hiện tượng hay gặp trong viết và nói . Đó có thể là thuần Việt , cũng có thể là Hán và Việt . Ở đây chỉ xin bàn trường hợp nào có thể chấp nhận được còn trường hợp nào không .

          Trong khẩu ngữ Phương Nam , hằng ngày ta gặp những câu nói đại loại như : “ Em đâu có làm đâu ! ” , “ Anh đâu có đến đó đâu ! ” ... Rõ ràng trong mỗi câu thừa một chữ “ đâu ” nhưng do thói quen , việc đó trở nên bình thường . Vả lại đây là ngôn ngữ giao tiếp nên không quan trọng , miễn sao truyền đạt được ý từ người nói đến người nghe .

          Một số bài hát thậm chí rất nổi tiếng ta cũng bắt gặp hiện tường trùng ngữ . Chẳng hạn bài Du kích Sông Thao của Đỗ Nhuận :

                  “...Ven sông đoàn du kích ẩn từng lều

                     Nơi đây người dân tới họp chợ chiều

                     SÔNG HỒNG HÀ réo

                     Ú u u ù ...”

Hay lời ca bài Tiểu đoàn Ba lẻ bẩy của Nguyễn Bính :

                 “ Ai đã từng đi qua SÔNG CỬU LONG GIANG  

                    Cửu Long Giang sóng trào nước xoáy ...”

Rõ ràng ở đây xẩy ra trùng ngữ giữa Sông và Hà hay Giang . Những trường hợp này có thể chấp nhận vì cái khó nằm ở chỗ từ phải đủ với số nốt nhạc .

Trong câu thông thường chỉ được nói “ Sông Cửu Long ” , “ Sông Hồng ” hay “ Cửu Long Giang” , “ Hồng Hà” mà thôi .

          Tương tự như vậy . Nếu ai đó nói “ Lúc sinh thời , Bác Hồ của chúng ta sống rất giản dị...” là không ổn . Hai từ “Lúc” và “Thời” chỉ được dùng một . Có thể là “Sinh thời Bác Hồ...” hoặc “Khi còn sống Bác Hồ...” mà thôi . Nói như vậy đã đủ và mới đúng !