LÝ VIỄN GIAO

Góc nhìn 

 

“Long lanh đáy nước in trời

Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng”      (Truyện Kiều – Nguyễn Du)

          Đây là một trong những câu thơ lục bát tuyệt vời nói về cảnh vật trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du. Một câu thơ đẹp cả dáng lẫn hồn; vần điệu mượt mà, tiểu đối chuẩn mực. Câu thơ bay vút lên trở thành một bức họa đồ hoàn chỉnh đầy màu sắc, lung linh quyến rũ. Câu thơ đặt ta lọt thỏm vào giữa không gian thực mà mơ, tĩnh mà động như sờ được mà rất huyền bí. Đấy, hồn Việt đấy, tinh hoa Việt đấy. Chẳng thế mà nhạc sĩ Phạm Duy đã phải thốt lên trong ca từ bài hát “Tiếng nước tôi” như thế này:

“Một yêu câu hát Truyện Kiều

Lửng lơ như tiến sáo diều làng ta

Và yêu cô gái bên nhà

Miệng xinh ăn nói mặn mà có duyên”

Cô gái bên nhà mặn mà, có duyên đến thế mà cũng chỉ được đứng thứ hai trong thứ bậc yêu đương! Nếu có ai đó nói thơ lục bát là “Quốc thi” của người Việt Nam cũng không coi là ngoa ngôn lắm!

          Bây giờ xin đứng dịch sang phía khác chút xíu và viết lại câu thơ trên:

“Long lanh đáy nước in trời

Thành xây khói biếc

Non phơi bóng vàng”

Ồ thì ra đây lại là một phiến khúc haiku tuyệt vời; ba ngắt ý (hình ảnh) rạch ròi không thể chê vào đâu được. Ngắt ý một là một ảnh ảo màu thanh thiên in trên đáy nước; ngắt ý hai là áng mây xanh ôm lấy bờ thành; còn ngắt ý thứ ba là triền non được nắng tãi dát vàng. Ba hình ảnh này không dính líu gì nhau nhưng lại níu tay nhau, ướp hương nhau nên một không gian tuyệt vời của vẻ đẹp. Những khúc haiku hiện hữu ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên để gửi gắm, hòa lòng vào trạng thái thanh thản có vẻ như chưa sánh kịp.

          Nếu dùng hai cách nhìn này về một câu thơ mà cho rằng haiku và lục bát có liên quan thì thật sai lầm; cụ Nguyễn Tiên Điền sẽ mắng cho không có đường tránh. Đây chỉ là khúc nhàn đàm viết ra để mua vui!