Bài thơ Con Cóc

 

          Phàm những người đến với thơ Haiku ai cũng biết bài thơ Con Ếch của Basho :

                                古池や  (Furuikeya) Furuikeya                                                                                                                

                                     蛙飛び込む  ( Kawazu tobikomu )                                                                                                                                                                           

                                     水の音  ( Mizu no oto)   

mà Nhật Chiêu dịch là:

                                     Ao xưa

                                     Con ếch nhẩy vào 

                                     Tiếng nước xao.

Đây được coi là bài thơ Haiku mẫu mực và được phân tích, thưởng thức đa chiều với không biết bao nhiêu giấy mực dành cho nó.

          Không hiểu mối liên hệ nào xui dẫn để ta nghĩ đến bài thơ Con Cóc của dòng dân gian Việt Nam. Bởi hình thức cấu trúc thơ hay bởi hai con vật có nhiều nét tương đồng.

                                     Con cóc nhẩy ra

                                     Con cóc ngồi đó

                                     Con cóc nhẩy đi.

Mới nghe ta dễ buồn cười về cái logic dễ dãi, ý tứ hời hợt cũng như vần điệu xộc xệch của nó. Chẳng thế mà người đời chê bai đến mức coi đây là mẫu mực của sự dở hơi, hết lời phỉ báng, dùng nó để ám chỉ những bài thơ không phải là thơ, “Thơ Con Cóc” !

          Thật không công bằng. Hãy nhìn bài thơ dưới giác độ thơ Haiku mới nhận chân được giá trị đích thực của nó. Này nhé, ba hình ảnh độc lập rất sắc nét. Đó là ba trạng thái tồn tại của con cóc không hề có chút chờm lấn: nhẩy ra, ngồi đó và nhẩy đi ! Chúng lại “Ướp hương” nhau để tạo nên lộ trình đầy đủ của cóc. Điều thiết yếu của một phiến khúc Haiku thì bài thơ đã đạt tới mức xuất sắc ! Cóc nhẩy ra ắt phải nhẩy từ bên trong. Có thể là trong nhà nhưng thông thường hơn là trong hang, nhẩy từ chỗ tối đến nơi sáng hơn. Đấy chẳng phải là quy luật của cuộc sống ư ? Ra khỏi nơi tù túng rồi, phải xem mình đang ở đâu, có đáng lưu lại không chứ. Vậy hình ảnh thứ hai “Ngồi đó” chính là để suy tính, cân nhắc sự hơn thua trong cuộc tìm kiếm. Chắc hẳn cóc suy nghĩ lung lắm. Trong đầu biết bao phép tính cộng trừ nhân chia thậm chí cả lũy thừa khai căn, không loại trừ vi phân, tích phân…để tìm ra một quyết định. Người đọc hồi hộp chờ động thái tiếp theo cóc và ngạc nhiên đến mức ngỡ ngàng khi thấy cóc “Nhẩy đi” ! Sao vậy ? Chắc cóc không ưng ý cái vừa thấy được sau khi dời bóng tối rồi. Nhẩy đi, chẳng lẽ nào lại tìm đến chỗ tối hơn hang cũ ? Điều không nghi ngờ gì nữa, chỗ đến mới phải ưu việt hơn nghĩa là sáng hơn, phóng khoáng hơn,… , tự do hơn !

          Thế đấy, một bài thơ Haiku tuyệt vời với ý tưởng vừa sâu vừa rộng mà bấy nay ta coi rẻ rúng thì ra là vậy. Không dám làm điều khập khiễng nhưng mạo muội nhìn khái quát hình ảnh Con Ếch và Con Cóc để biết thôi. Trong khi ếch từ ngoài nhẩy vào ao mà lại là cái ao cũ thì cóc của ta nhẩy ra và nhẩy đi. Hướng đi của con nào thoáng đãng hơn ? Cũng dễ hiểu thôi , vì cóc  là cậu Ông Trời kia mà ! Và cũng từ những điều đã nói, phải khảng định rằng thơ Haiku vốn đã có trên đất nước ta từ lẩu lâu rồi, có điều không định danh mà thôi .

 

Câu chuyện nhỏ

 

          Một cô bé đang đứng thổn thức bên cạnh một nhà thờ nhỏ sau khi đã chạy vòng vòng mà không vào được bên trong vì nhà thờ chật cứng. “Con không vào được lớp học Chủ Nhật” (Sunday School: lớp học mà nhà thờ thường mở vào ngày chủ nhật để dạy giáo lý và chữ cho trẻ em là chính nhà thờ), cô bé nức nở nói với vị linh mục vừa đi tới. Nhìn bộ dạng tiều tụy, nhếch nhác của cô bé, vị linh mục hiểu ngay ra nguyên do, và cầm tay cô bé dẫn vào trong, tìm cho cô một chỗ trong lớp học.

          Đêm hôm đó,cô bé lên giường ngủ mà đầu chỉ nghĩ tới những đứa trẻ không có chỗ để thể hiện lòng tôn kính với chúa. Khoảng hai năm sau đó, cô bé đã chết trong một chung cư tồi tàn. Cha mẹ của cô bé gọi điện cho vị linh mục, người đã trở nên rất thân thiết với cô bé , đến để chủ trì buổi lễ tang.

          Khi di chuyển thi hài của cô bé nghèo người ta đã tìm thấy một chiếc ví rách nát và bẩn thỉu tựa như được moi ra từ đống rác, trong đó có 57 xu và một tờ giấy xé nham nhở viết trên đó vài dòng chữ nguyệch ngoạc của đứa trẻ : “Để giúp đỡ xây dựng một nhà thờ lớn hơn cho nhiều đứa trẻ có thể đến lớp học ngày chủ nhật”. đó là kết quả trong hai năm trời dành dụm với cả tấm lòng không chút vụ lợi của cô bé. Khi đọc những dòng chữ này, vị linh mục đã không cầm được nước mắt.

          Mang theo mảnh giấy và chiếc ví rách nát trong những buổi lễ, vị linh mục kể cho mọi người câu chuyện về tấm lòng hy sinh cao cả của đứa bé. Ông đã bỏ ra rất nhiều công sức để kêu gọi, quyên góp tiền xây dựng một nhà thờ rộng hơn. Nhưng câu chuyện này không chỉ dừng lại ở đó.

          Một tờ báo có uy tín đăng câu chuyện về cô bé, và có một nhà kinh doanh bất động sản đã đọc được nó. Ông ta đề nghị nhượng bán cho nhà thờ một mảnh đất rộng mà giá trị hồi đó lên tới nhiều ngàn đô la với giá chỉ có… 57 xu. Các tín đồ đã tổ chức một đợt quyên góp quy mô rộng lớn chưa từng có. Chỉ chưa đầy một năm, số tiền đã lên tới 250,000 đô la, một số tiền rất lớn thời ấy (Cách nay gần một thế kỷ). Tấm lòng nhân hậu cao cả của cô bé đã được đền đáp một cách xứng đáng.

          Nếu có dịp qua thành phố Philadelphia, mời bạn ghé thăm nhà thờ Temple Baptist (Nhà thờ Thánh Rửa Tội) với sức chứa 3,300 người và trường đại hocjTemple, nơi mà hàng trăm sinh viên đang theo học. Và bạn cũng nên ghé thăm bệnh việnGood Samaritan (Bệnh viện Hội bác ái) cùng với Trường học Ngày chủ nhật, nơi dành cho hàng trăm đứa trẻ tham dự Lớp học ngày chủ nhật. Sẽ không còn đứa trẻ nào trong vùng phải đứng bên ngoài vào ngày chủ nhật nữa.

          Trong một căn phòng của tòa nhà, bạn có thể tìm thấy một tấm hình với gương mặt dễ thương của cô bé gái, người với 57 xu và sự hy sinh của mình đã viết nên một câu chuyện thần thoại. Ngay bên cạnh đó, tấm hình của vị linh mục Dr.Russell H.Conwell, tác giả của cuốn sách “Cánh đồng Kim cương”.

                                                                                     Nguồn : Ngọn nến nhỏ

         

         

 

Hoa Tam giác mạch

 

Mùa xưa em nép ven thung

Mảnh mai cánh mỏng thẹn thùng mắt xa

Thì bây giờ rạng ngày hoa

Lung liêng cánh mắt mặn mà nụ môi .

 

Điều kỳ diệu

 

Năm 1992, Trần Tôn Trung Sơn sinh ra trong một gia đình nghèo ở bờ sông Bến Hải (Quảng Trị), mảnh đất hứng chịu chất độc da cam suốt những năm 1960 - 1970. Ba của Sơn là bộ đội từng chiến đấu trên mặt trận Lào. Ngày Sơn ra đời, cả nhà ai cũng buồn vì cánh tay trái ngắn tũn teo lại, không có bàn tay, còn tay phải thì cũng chỉ có 2 ngón. Vợ chồng anh Sơn đau đớn vì biết đây là di chứng của những năm chiến tranh. Càng đau đớn hơn khi dân làng bàn tán vì hình hài khác thường của Trung Sơn. Thương con, vợ chồng anh quyết định rời làng. Thế là giữa đêm khuya, ôm đứa con chỉ mới 20 ngày tuổi, vợ chồng anh Sơn nuốt nước mắt vào lòng, âm thầm lên tàu vào nam với hy vọng mảnh đất này sẽ có nhiều cơ hội để mở ra tương lai cho đứa con không lành lặn. 3 năm đầu tiên, “nhà” của Sơn là công viên Tao Đàn, “giường” chính là tấm chiếu trải xuống đất. Ba mẹ Sơn ban ngày gửi Sơn tại làng Hòa Bình (Bệnh viện Từ Dũ) để đi làm thuê, đi học nghề, đêm cả nhà lại về công viên ngủ. Trong hoàn cảnh ngặt nghèo ấy, vợ chồng anh Trần Sơn vẫn ngày đêm không nguôi giấc mơ nuôi con ăn học nên người.

Khi Trung Sơn lên 7 tuổi, ba mẹ mới dành dụm đủ tiền để thuê một phòng trọ nhỏ. Hành trình đi xin học cho con lúc bấy giờ của anh Sơn khổ cực trăm bề. Không trường học nào chịu nhận một đứa trẻ tật nguyền. Nhưng sau đó, ánh mắt vừa hy vọng vừa đau đớn của anh Sơn đã làm cô Hiệu trưởng Trường tiểu học dân lập Vạn Hạnh xúc động, nhận Sơn vào học. Trường cách nhà trọ 20 km, anh Sơn phải xin làm ở một chỗ mới gần trường để giúp con. Hết giờ học ở trường, ba lại chở Sơn đến nhà một cô giáo dạy trẻ khuyết tật cách trường 15 km để học viết chữ. Hôm nào cũng vậy, 9 giờ đêm hai cha con mới về tới phòng trọ.

Điều kỳ diệu là càng lớn Sơn càng thông minh và nghị lực. Những tháng ngày nhìn con tập viết bằng 2 ngón tay vô cùng đau đớn, ba của Sơn đau nhói lòng nhưng vẫn thủ thỉ động viên con... Sơn nhận thức được tình yêu vĩ đại của cha mẹ, nên đã không phụ lòng. Năm lớp 5, Sơn là học sinh giỏi cấp thành phố môn toán và tiếng Việt, là một trong 5 học sinh giỏi nhất Q.Tân Bình, thủ khoa đầu vào Trường Nguyễn Gia Thiều, thủ khoa khi thi vào lớp chuyên Anh Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa. Lên THPT, Sơn đậu vào Trường phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TP.HCM) và liên tục là học sinh xuất sắc của trường.

Người khiến các giáo sư Đại học Harvard bật khóc

Sau đúng 10 năm, năm 2016, tôi bất ngờ khi nhận được điện thoại của anh Trần Sơn. Anh nói như reo: “Trung Sơn đã tốt nghiệp ĐH Harvard và trở thành cố vấn của IBM rồi cô!”, khiến tôi nghẹn ngào.

Gặp lại tôi, anh Trần Sơn kể, sau khi học xong lớp 11 Trường phổ thông Năng khiếu TP.HCM, năm 2010, Sơn nhận được học bổng 2 năm lớp 11 và 12 tại Trường trung học Fairmont (Mỹ). Sơn cũng tham gia rất nhiều hoạt động thiện nguyện tại châu Phi, dạy học cho trẻ em nghèo, gây quỹ giúp đỡ người vô gia cư...

Anh Trần Sơn đưa tôi xem rất nhiều thứ, trong đó có bức thư khen của Tổng thống Obama và những bài luận của Trung Sơn khi nộp đơn vào ĐH Harvard.

Đó là bài luận bằng tiếng Anh của cậu bé bị chất độc da cam cướp đi sự lành lặn của đôi tay, tựa đề Nhìn đời qua bàn tay, có đoạn: “Khi còn là đứa trẻ, bàn tay này đã víu chặt mặt đất để giúp tôi cân bằng. Nó đã nắm chặt lại để giúp tôi có những cú đấm mạnh nhất khi chơi võ. Nó bám chặt vào thành chiếc xe đạp đua 4 bánh của tôi. Khi lớn lên, bàn tay này đã chịu đau đớn viết nên những con số, những nét chữ cho đến khi tôi có thể viết nên bài luận đầu tiên của mình về mẹ. Sau này, nó đã cầm bút để diễn tả những ý nghĩ tôi có trong đầu và giúp tôi giải những bài toán khó. Bàn tay duy nhất này đã từng tháo rời chiếc xe đạp của bố tôi ra để xem nó hoạt động thế nào, giúp tôi xoay tròn chiếc thước lên không trung giống như các nhà sư Thiếu Lâm, hay thích thú vẽ nên những bức tranh người que. Nó đã cầm viên phấn khi tôi dạy toán cho trẻ em nghèo, gõ lên bàn phím khi tôi làm việc cho một công ty máy tính trong kỳ nghỉ hè, và nắm lấy tay của bất cứ ai tôi gặp”...

Đọc xong bài luận, các giáo sư của ĐH Harvard đã bật khóc trước chàng trai nhỏ bé có nghị lực phi thường. Cùng với thành tích học tập và các hoạt động đáng nể trong quá trình học trung học của Sơn, năm 2011, Trường ĐH Harvard đã đón Sơn bằng học bổng toàn phần ngành công nghệ thông tin.

Trong một bài luận khác có tựa Hành trình của tôi, Sơn viết: “Những chiếc ghế công viên đã trở thành ngôi nhà mới của chúng tôi, nơi hành trình của tôi bắt đầu. Bố tôi làm việc cả ngày trong nhà hàng, trên lưng vừa cõng tôi vừa rửa bát đĩa và lau chùi nhà vệ sinh. Đêm đến, hai cha con tôi ngủ trên bất kỳ chiếc ghế nào tìm thấy. Để giữ ấm cho tôi, bố tôi cởi áo trải lên ghế và ôm chặt lấy tôi... Trong 3 năm, bố tôi chưa một đêm ngủ yên. Trong 3 năm đó, ông đã không ngừng từ bỏ hy vọng sẽ tìm ra cuộc sống tốt hơn cho tôi”.

Trần Tôn Trung Sơn và mẹ tại trụ sở của IBM ở Mỹ

Trở thành cố vấn của IBM

Năm 2016, trước khi tốt nghiệp ĐH Harvard, Sơn nộp hồ sơ vào Tập đoàn IBM. Vượt qua hàng ngàn ứng viên, Sơn đã được chọn để thể hiện khả năng của mình. Trong 2 ngày, Sơn phải chứng minh thực tài trước 4 hội đồng qua các bài thuyết trình, kiểm tra trình độ chuyên môn và hoạt động khác với các yêu cầu khắt khe. Cuối cùng, Sơn là một trong 8 ứng viên được nhận vào Tập đoàn IBM với vai trò cố vấn.

Trong lần gặp lại anh Trần Sơn vào năm 2016, anh kết nối với con trai qua điện thoại. Sau khi được ba giới thiệu có tôi, người từng viết bài về Sơn cách đây hơn chục năm, đang ngồi cùng, Sơn lập tức lễ phép “con chào cô” và trò chuyện cùng tôi. Trong giây lát, hình ảnh cậu bé với đôi mắt thông minh và ấm áp vụt trở về. Và rồi chớp mắt một cái, cậu bé đã trở thành một Trần Tôn Trung Sơn chững chạc, trưởng thành đã thực hiện trọn vẹn giấc mơ của ba mẹ dưới vòm trời công viên năm nào. Tất cả đều được làm nên từ một đôi bàn tay khuyết thiếu ấy!

Được thăng chức sau một năm làm việc Mới đây nhất, trong tháng 12.2017, nhờ xuất sắc trong công việc, Sơn được Tập đoàn IBM thăng chức, trở thành quản lý vùng, làm việc tại Atlanta, bang Georgia (Mỹ). Hầu như hằng ngày, Sơn đều gọi điện về thăm ba mẹ. Sơn cho biết cậu nhớ mãi những lời thủ thỉ của ba ngày xưa: “Bàn tay con có thể viết chữ, làm văn, giải toán, có thể ôm ba mẹ, có thể chơi võ và bơi… Nghĩa là con không có gì khác thường với bạn bè cả. Con hãy sống chân thành, vui vẻ, bạn bè sẽ hiểu và đón nhận con”. Sơn đã học tập, lớn khôn và được đón nhận bằng chính ý chí, niềm tin và nghị lực mà ba đã truyền cho Sơn, theo cái cách rất riêng đó của ba! Thật vui mừng khi em trai của Sơn, Trần Tôn Đại Nghĩa cũng đang học lớp 11 tại Mỹ. Đại Nghĩa cũng thông minh, học giỏi và sắp tới có ý định nộp hồ sơ vào Đại học Harvard như anh trai mình.