LÝ VIỄN GIAO

                          Thang máy nước

                                                                           (Ký sự)

          Xe dừng bánh. Bước bộ chừng dăm chục mét là chạm chân lên hữu ngạn con kênh nối hồ Washington với biển Thái bình dương. Nơi đây, chặn ngang dòng kênh là một âu tàu giúp các phương tiện lại qua dễ dàng và thuận tiện. Đây cũng là địa điểm mà nhiều người tìm đến chiêm ngưỡng, đặc biệt vào những ngày nghỉ hay ngày lễ vì thường được miễn phí . Âu này phân dòng kênh thành hai luồng cho tầu vào ra riêng lối, án ngữ trên chiều dài chừng dăm trăm mét ngay sát bờ biển. Âu được mang tên người làm ra nó, Hỉam M.chittenden !

          Mỗi luồng có những đập tự động đóng mở để thoát và giữ nước. Với luồng dốc xuống, sau khi tàu vào âu đủ số lượng quy định cửa đập phía nước cao đóng lại, cửa phía nước thấp tháo cho nước trong âu tụt xuống ngang bằng nước bên thấp. Mọi tàu xuồng trong âu đều hạ xuống theo nước như một thang máy và cánh đập mở, những gì trong âu cứ thế đi ra trên mặt nước thấp hơn phía bên kia năm mét. Với luồng dốc lên, quy trình ngược lại, nước nâng tàu từ thấp lên cao. Khi cánh đóng lại, đập nước trở thành chiếc câu nối hai bờ kênh để người qua lại và đứng giữa kênh chụp ảnh Nếu không dùng âu tàu này, sự vận chuyển trên độ dốc lớn của các phương tiện sẽ gặp khó khăn hơn rất nhiều lần.

          Có lẽ người ta tìm đến đây không chỉ vì một công trình hỗ trợ lưu thông đường thủy như thế. Hệ sinh thái có thể cũng là yếu tố có trọng lượng đáng nể. Cá, cá dầy đặc cả hai bờ nước mặn ngọt. Đặc biệt là cá hồi. Những đàn cá rất đông, mỗi con không hề nhỏ chút nào quẩn quanh khắp chốn. Mà cũng lạ, được biết ở đây không cấm đánh bắt mà sao chẳng thấy ai chịu tìm cách kiếm lấy vài con mang về.

Rái cá nữa. Một loài mà hễ ở đâu nhiều cá thì ở đó cũng nhiều theo. Điều thú vị đến kinh ngạc là chỉ cách nhau một âu tàu mà loài này có hai giống khác nhau  gọi là rái cá biển và rái cá sông (hay mặn và ngọt). Người ta bỏ công nghiên cứu và viết thành tài liệu về những khác biệt ấy với cả những bộ lông, bộ xương thật để minh hoạ đặt trong phòng trưng bày ngay bên cạnh đó để khách tham quan tiếp cận trước khi đi chiêm ngưỡng. Nhiều người chụp được ảnh của chúng trên kênh trong sự đông đúc của người xem và tầu xuồng qua lại.

Hải âu cũng vậy. Không thấy chúng “tung cánh bay rợp trời” mà chúng đi lại ngay trước mặt, đỗ trên mạn tàu hay bay sát sàn sạt chẳng xem ai ra gì. Đúng là loài coi trời bằng vung thật sự.

         Những cái âu với mục đích đặc trưng này ở Việt Nam đã có trên xứ Bắc kỳ từ thời còn thuộc Pháp nhưng rất nhỏ và đơn giản. Chắc rằng bây giờ nhiều nơi có và rất hoành tráng cũng nên. Song một cái âu tàu chềnh ềnh giữa biển và hồ với cảnh quan diễm lệ, với hệ sinh thái tuyệt vời như thế này dễ mấy nơi có được. Thật xứng với công lặn lội tìm về !